Maand: maart 2009

In het concert van de Nederlandse gitarist Johannes Westendorp met zowel zeer complexe als betrekkelijk eenvoudige werken worden virtueel alle expressieve en technische mogelijkheden van de (elektrische) gitaar uitgespeeld.

Johannes Westendorp (Stuttgart, 1979) studeerde eerste fase gitaar aan het Fontys Conservatorium Tilburg bij Hein Sanderink. Van 2003 tot en 2005 volgde hij de Meestergraad opleiding met specialisatie hedendaagse muziek aan het Conservatorium van Gent. Hij sloot zijn gitaarstudie bij Tom Pauwels af met grote onderscheiding en volgde daarnaast inleiding compositie en vrije improvisatie bij Dr. Godfried-Willem Raes. In 2004 was hij gastmuzikant bij de improvisatie groep Morus tijdens Facing True North festival, East Side Gallery (Berlijn) en werkte hij voor de eerste keer samen met het hedendaagse – muziekcollectief Champ d`Action uit Antwerpen. In hetzelfde jaar richtte hij met Merijn Bisschops het Cluster Klankcollectief op wat in 2005 resulteerde in het Volume 1 project, een coproductie van Cluster en Muzieklab Brabant. In 2005 werd hij door Muzieklab Brabant geselecteerd om een voorstelling met vergankelijke en zelfvernietigende klankinstallaties te maken, een performance die sinds juni 2006 onder de naam Tijdwerk door Faktor B in Den Bosch vertegenwoordigd wordt. Momenteel is hij bezig aan een vervolgvoorstelling onder de titel …/Obstructie. Sinds begin 2006 is Johannes als organisator en programmeur verbonden aan DE LINK concertserie voor nieuwe muziek in Tilburg. Daarnaast werkt hij aan een soloprogramma voor zowel electrische als akoestische gitaar met werken van onder andere James Tenney en Brian Ferneyhough.

De Britse componist Brian Ferneyhough (1943) stamt uit een eenvoudig milieu waar men vooral luister-de naar folk en populaire muziek. Hij studeerde achtereenvolgens bij Lennox Berkeley in Londen, Ton de Leeuw in Amsterdam en Klaus Huber in Basel. Zelf onderwees hij compositie in Freiburg, in Darmstadt en in Milaan. Brian Ferneyhough is ongetwijfeld een van de meest enigmatische figuren in de hedendaagse muziek. Zijn uitermate complexe muziek is de concrete uitwerking van een intellectueel denken dat zijn oorsprong vindt in het serialisme van de jaren vijftig en zestig en in het streven om muziek te maken met een grote dichtheid als basis voor een radicale expressie. Door de rol van de schriftuur tot het uiterste op te voeren, slaagt hij erin door een spel van tegengestelde verbindingen de attitude van de uitvoerder – die in een strijd met de tekst gewikkeld is – te overstijgen.

James Tenney (1934 – 2006) is een van de ietwat vergeten figuren die een belangrijke bijdrage aan het ontstaan van de minimal music heeft gegeven, maar die nadien wat naar de achtergrond is verdwenen. Als muzikant speelde hij in de ensembles van Reich en Glass, maar zijn compositorische wortels gaan veel breder dan het minimalisme. Tenney absorbeerde zowat alle invloeden van de Amerikaanse nieuwe muziek uit de twintigste eeuw, met naast minimal music vooral veel affiniteit met excentrieke componisten als Charles Ives, Conlon Nancarrow of Harry Partch. Tenney benadrukt in zijn muziek vaak het conceptuele karakter, wat één van de grondslagen van de minimal music is. De belangstelling van James Tenney gaat in de eerste plaats uit naar geluid. Ooit zei hij “Ik ben niet geïnteresseerd in muzikale emotie, en ik heb geen enkele interesse in drama, in feite doe ik alles om het te vermijden”. De bedoeling van Tenney met zijn muziek is om inzicht te verschaffen in de perceptie van geluid.

De Nederlandse componist Anthony Fiumara (1968) probeert het spectrum van klank in al haar facetten te doorgronden. Muziek die als een stralenkrans van licht uiteenwaaiert en de ruimte in beslag neemt, zoals in zijn recente orkestwerk ‘Aperture’.

Programma :

• Brian Ferneyhough, Kurze Schatten
• James Tenney, Septet
• James Dillon, Shrouded Mirrors
• James Tenney, Water on the mountain… fire in heaven
• Anthony Fiumara, Grid #1

Tijd en plaats van het gebeuren :

De Nieuwe Reeks – Johannes Westendorp : minimal complexity
Donderdag 2 april 2009 om 20.30 u (Inleiding om 19.45)
Kunstencentrum Stuk
Naamsestraat 96
3000 Leuven

Meer info : www.denieuwereeks.be, www.stuk.be en www.johanneswestendorp.com

Extra :
Brian Ferneyhough op: www.myspace.com/ferneyhough, www.arsmusica.be en composers21.com
“The Melting Point: Two European Composers in America”, Molly Sheridan in conversation with Brian Ferneyhough op www.newmusicbox.net, 22/07/2005
Brian Ferneyhough in conversation with Joshua Cody op www.sospeso.com
James Tenney op www.calarts.edu
‘Larry Polansky on James Tenney‘ , op pjoris.blogspot.com, 11/10/2006
‘James Tenney, 1934-2006‘ , Kyle Gann op www.artsjournal.com, 26/08/2006
James Tenney op newmusicbox.org (met video ‘Postcards from the Edge: James Tenney in his own words’)
James Dillon : www.composers21.com, www.edition-peters.com en www.arsmusica.be
James Dillon, ‘Traumwerk Boek 1, nr. 1 en 2’ door Ictus op Kwadratuur.be
Anthony Fiumara : www.anthonyfiumara.com

In het kader van de Gentse Literaire Lente presenteren Krikri vzw en Stichting Logos de legendarische stemkunstenares Isabeella Beumer. En als dat nog niet genoeg zou zijn, staat Canadese topdichteres Angela Rawlings ook op het programma.

Zangeres, klankartieste, actrice en underground-cabaretière Isabeella Beumer is vooral bekend – of berucht – voor haar spectakulaire stemacrobatie. Ze werd geboren in Herford (Westfalen) en verdeelt haar tijd vandaag de dag tussen Wenen, Hamburg en Düsseldorf: Isabeella Beumer trad twaalf jaar geleden al eens op bij Logos, in een indrukwekkend concert dat haar meteen de Logos Award 1997 opleverde. Op dat moment was zij nog relatief onbekend maar anno 2009 is zij uitgegroeid tot een van de meest gerespecteerde en – gevraagde stemkunstenaars van Europa. Omwille van de goede herinneringen heeft Logos haar kunnen verleiden tot een nieuw optreden in de tetraëder. Isabeella brengt in de eerste plaats klankpoëzie, maar wisselt die af met experimentele composities die haar op het lijf geschreven zijn.

Naast haar podiumpresence is haar stemacrobatie gewoon uniek. Ze tast de grenzen af van wat vokaaltechnisch denkbaar is. Gegorgel, gekrijs, gemurmel, gepiep, babygeluiden, hypnotisch geneurie,… het gaat allemaal vlekkeloos in elkaar over binnen een tessituur die lijkt te flirten met die van de piano. Ook in boventoonszang is ze erg bedreven: zonder enige moeite laat zij subpartialen als bourdontonen meeklinken. Of ze laat een tienstemmige polyfonie van boventonen wriemelen die ze, de mongoolse bovenstoonszang parafraserend, omschrijft als ‘unendliche Klang’, of als ‘Licht im Ohr’.

Isabeella Beumer is een veel – en graaggeziene figuur op festivals als Wittener Musiktage of Musica Viva. Van de Bayerischer Rundfunk in München kreeg zij indertijd de opdracht om een werk te schrijven voor stem en tuba. Haar stem werd geregeld gebroadcast op de internationale radio en tv en onder haar talrijke artistieke samenwerkingen kunnen we gerust grote namen als Blixa Bargeld, Allen Ginsberg, Gerhard Rühm, Vinko Globokar, Simon Stockhausen en Irvine Arditti vermelden.

In het voorprogramma zien we Angela Rawlings (1978), dichteres, polypoëte en multidisciplinair artiest aan het werk. In 2001 werd haar de bpNichol Award for Distinction in Writing toegekend vanwege York University. Sedertdien werkte zij samen met verschillende literaire organisaties, waaronder The Lexiconjury Reading Series en recent heeft zij mee aan de wieg gestaan van Shift & Switch: New Canadian Poetry (The Mercury Press). Haar debuut Wide Slumber for Lepidopterists werd internationaal erkend als een absolute parel met een geheel eigen idioom en vizie. Rawlings is een jong maar veelbelovend talent, thans woon – en werkzaam in Toronto.

Tijd en plaats van het gebeuren :

Angela Rawlings / Isabeella Beumer – Zero Limit
Donderdag 2 april 2009 om 20.00 u
Logos Tetraëder
Bomastraat 26-28
9000 Gent

Meer info : www.logosfoundation.org en www.krikri.be

Isabeella Beumer : www.isabeella.de
Angela Rawlings : www.commutiny.net

Liquid Room is een concert dat de allure van een rockfestival heeft: er wordt gemusiceerd op drie plateaus, urenlang, zonder onderbreking, en je loopt in en uit zoals het u uitkomt. In dit muzikale continuüm hoort u werk van de Argentijns-Franse pionier van de micromontage en microsound Horacio Vaggione (1943), de New-Yorkse postminimaliste Lois V. Vierk (1951), de Duitser Helmut Oehring (1961), de Fransman François Sarhan (1972), de jonge Belgische componist Cédric Dambrain (1979), de Italiaan Fausto Romitelli (1963-2004), de Franse spectralisten Tristan Murail (1947) en Hugues Dufourt (1943) en de Oostenrijkse Eva Reiter (1976). Dat alles wordt aangevuld met soundscapes en improvisaties. 

Liquid Room zet het Nuove Sincronie-experiment verder dat Fausto Romitelli en Riccardo Nova gestart zijn in Milaan: nieuwe muziek in de setting van rockfestival of als in een lange nacht vol elektronische improvisaties. Het publiek komt en gaat wanneer het wil, staat recht, kan iets drinken bij de bar, en intussen speelt de muziek ononderbroken door: in en out. Spontane creatie (remix, improvisatie) in confrontatie met zuivere composities, passief horen en geconcentreerd luisteren lopen door elkaar totdat onvermijdelijk de grenzen vervagen. Hieronder volgt een mogelijk parcours doorheen die vloeibare tijd.

Ablauf van Magnus Lindberg uit 1988 markeert het einde van zijn harde periode (machinaal serialisme en de energie van punk). Het werk is bedoeld voor concerten in open lucht, inhuldigingen, vernissages: een fanfare voor basklarinet en twee grote trommels.
Cayabyab van Helmut Oehring uit 1998. Deze componist belandt als bij toeval op het mijnenveld van de moderne muziek en is sindsdien berucht voor zijn ‘art brut’. Bizarre en complexe partituren geïnjecteerd met kinderlijke verbeelding, gesluierd in een waas van geheimzinnig snobisme, als we zijn eigen woorden mogen geloven: “”Wat voor muziek maak ik? Somber, morbide, dramatisch, chirurgisch, hard, schizofreen, ontspoord, gebroken, krankzinnig, androgyn, geankerd in de realiteit van een nachtmerrie. Bijna elke keer als ik een werk af heb, denk ik “Dat was mijn laatste”. De muzikanten zeggen vaak precies hetzelfde. Cayabyab werd geschreven voor basklarinet, gitaar en vibrafoon en wordt tijdens dit concert geremixed door François Sarhan en Matthieu Metzger. Later op de avond delen diezelfde Sarhan en Metzger een van de drie podia in een Carte Blanche. Beide zijn componist en nemen respectievelijk plaats aan de laptop en de saxofoon.

Om bij François Sarhan te blijven: Ictus herneemt gedeeltelijk l’Nfer, un point de détail, een eigenaardig monodrama dat zich liet inspireren door Zappa, religieus fanatisme, banale alledaagsheid en dat zes maanden geleden nog op het programma stond van het Kaaitheater. Met de allure van een radiopresentator die op de verkeerde afspraak is verschenen, vertelt de componist een vreemde anekdote die zich afspeelt tijdens de dag na de aanslagen in Londen. En dan begint de muziek, volgt hem op de voet, haalt hem in, zoekt een harmonie met de tekst. Van op zijn draagbare computer lanceert Sarhan jingles die de stroom van woord en klank onderbreken of tegen de plot ingaan.

In Memoriam van de jonge Brusselaar Cédric Dambrain is een hommage aan Fausto Romitelli, die overleed in juni 2004 na een slepende ziekte. De trompettist maakt hier gebruik van een speciale demper oorspronkelijk bedoeld om thuis te studeren. Het onding neemt alle geluid weg en zet het om in een elektronisch signaal. Dat signaal stuurt Dambrain door een vervormer en een harmonizer (die het geluid naar ongekende hoogtes en laagtes slingert), zo dient hij de trompettist via zijn laptop van antwoord. Toen de Luikse kamermuziekklas van François Deppe het werk opvoerde in de Espace Senghor was het goed voor een ouderwetse controverse.
Dambrain ontwerpt voor deze avond een systeem van elektronische improvisaties bestuurd door joysticks. Uiteindelijk is er immers geen enkel toestel zo geschikt voor multicontrole als een gameconsole. Hij krijgt een kwartier lang vrij spel.

Seascape, geschreven in 1994 door Fausto Romitelli is een werk voor contrabasblokfluit, ook bekend als de ‘Paetzold’. Alles wordt ondergedompeld in een lange digitale reverb. Seascape klinkt statischer en minder agressief dan Romitelli’s andere composities en speelt met de ademhaling van de muzikant (een weerspiegeling van de beweging van de golven). Het muziekstuk benut bovendien ten volle de spectrale mogelijkheden van de Peatzold, die letterlijk en figuurlijk de meest adembenemende natuurlijke boventonen kan produceren.

L’Ile sonnante van Hugues Dufourt is een duet voor elektrische gitaar en percussie, geschreven in 1990. We weten dat de componisten van de spectrale school, die zich in de jaren ’70 verzamelden rond het ensemble l’Itinéraire, ook een sub-ensemble hadden opgericht: het EIEI (oftewel Ensemble d’Instruments Electroniques de l’Itinéraire) werd de plaats waar ze met de mogelijkheden van de popinstrumenten konden experimenteren, van synthesizers en gitaren tot effectenpedalen. Dufourt zal altijd een innige band bewaren met de elektrische gitaar.

Ook Tristan Murail maakte deel uit van het EIEI, een componist die er een punt van maakte om voor de titels van zijn werken te putten uit de B-literatuur. Veel liever Vampyr, Atlantys, Une dépression dans le continuum of Mach 2.5 dan Konfiguration IIIb. Het werk dat we vanavond te horen krijgen, heet Visions de la Cité Interdite en maakt gebruik van twee Yamaha DX7-synthesizers, instrumenten die bijzonder populair waren in de jaren ’80 en van nature spectraal zijn. De geluiden worden gegenereerd door de intermodulatie van sinuslijnen, waarvan de frequentie geregeld wordt volgens de opeenvolging van natuurlijke boventonen. Het werk dateert uit 1987, de technologie is sindsdien zo snel geëvolueerd dat we het werk vanavond brengen op antiquiteiten.

Red Shift van Lois V Vierk werd geschreven in 1989. Vierk, geboren in de Verenigde Staten in 1951, is de first lady van een Amerikaanse minimalistische school die zichzelf onder de noemer ‘totalistisch’ plaatst. Ze passen de graduele processen toe die ze erfden van Steve Reich binnen een esthetiek die troebeler van aard is en onder meer Oosterse invloeden, micro-intervallen, glissandi en irrationele ritmes integreert.

Horacio Vaggione werd geboren in Argentinië in 1943 en heeft vooral in Parijs gewerkt. Vaggione is een belangrijke figuur op het domein van granulaire synthese en micro-montage (de constructie van complexe geluiden op basis van geluidsfragmenten die niet langer duren dan een honderdste van een seconde, wat een ‘korrelige’ en dwarrelende textuur oplevert). Jean-Claude Risset schreef er het volgende over: “De muziek van Horacio Vaggione is zo levendig als kwik. (…) Verstuifd kristal, poeders van licht, muziek die gekenmerkt wordt door een soort broosheid, fonkelend en stralend, glinsterend en schitterend, onophoudelijk flikkerend (…)”. Ictus stelt Myr-S voor, in 1996 geschreven voor één cello en elektronische geluiden.

Tijdens Seascape zullen we al kennis gemaakt hebben met Eva Reiter, een Weense muzikante met voorliefde voor blokfluit en viola da gamba. Ze schrijft echter ook zelf muziek en daarvan krijgen we een voorbeeld met Alle Verbindungen gelten nur jetzt (‘Alle verbindingen zijn enkel nu geldig’), een werk v
oor paetzold, cello, percussie, elektrische gitaar en samples.

And last but not least : fluitist Michael Schmid zal de Ursonate voor stem van Kurt Schwitters brengen. Deze schilder, dichter en architect werd in 1887 geboren in Hannover, waar hij een soort dissidente afsplitsing van de dada-beweging in gang zette, Merz genaamd. Schwitters hield zich vooral bezig met collage, accumulatie en componeerde ook enkele grote klankgedichten. Daarvan is de Ursonate ongetwijfeld het rijkste op het vlak van klank en ritme. Michael Schmid brengt voor de gelegenheid zijn Kaoss Box mee, een soort loop machine die hem in staat stelt om de muziek live elektronisch onder handen te nemen. Schwitters sonate laat dan ook een geïmproviseerde cadens toe.

Programma :

• Magnus Lindberg (1958), Ablauf
• Helmut Oehring (1961), Cayabyab, geremixed door François Sarhan en Matthieu Metzger
• François Sarhan (1972) en Matthieu Metzger (1981) + Carte Blanche
• François Sarhan, l’Nfer, un point de détail
• Cédric Dambrain (1979), In Memoriam, een hommage aan Fausto Romitelli + Carte Blanche
• Fausto Romitelli (1963-2004), Seascape
• Hugues Dufourt (1943), L’Ile sonnante
• Tristan Murail (1947), Visions de la Cité Interdite
• Lois V Vierk (1951), Red Shift
• Horacio Vaggione (1943), Myr-S
• Eva Reiter (1976), Alle Verbindungen gelten nur jetzt
• Kurt Schwitters (1887-1948), Ursonate (uittreksel)

Tijd en plaats van het gebeuren :

Ictus: Liquid Room
Donderdag 2 april 2009 om 20.30 u
Kaaitheater
Sainctelettesquare 20
1000 Brussel

Meer info : www.kaaitheater.be, www.arsmusica.be en www.ictus.be
———————
Dinsdag 7 april 2009 om 20.00 u
Concertgebouw Brugge
’t Zand 34
8000 Brugge

Meer info : www.concertgebouw.be, www.arsmusica.been www.ictus.be

Extra :
Magnus Lindberg op en.wikipedia.org
Helmut Oehring : www.helmutoehring.de
Rotes Rauschen. Interview met Helmut Oehring, Andrea Thilo op www.zeit.de, 2008
François Sarhan : fsarhan.net
De musicus volgens de filosoof – een ontmoeting met Hugues Dufourt, Pierre Goldé op www.arsmusica.be, 1992
Gesprek met Hugues Dufourt, Bastien Gallet op www.arsmusica.be, 2002
Portret Hugues Dufourt op www.arsmusica.be
Hugues Dufourt op brahms.ircam.fr en www.henry-lemoine.com
Hugues Dufourt, ‘The Watery Star’ op Kwadratuur.be (met tijdelijke audio)
Fausto Romitelli op www.arsmusica.be en brahms.ircam.fr
Fausto Romitelli, ‘Hellucination 2/3: Risingril / Earpiercingbells’ en ‘An Index of Metals’ op Kwadratuur.be
Cédric Dambrain : www.cedricdambrain.net
Cédric Dambrain, ‘In Memoriam Fausto Romitelli’ op Kwadratuur.be (met tijdelijke audio)
Lois V. Vierk op en.wikipedia.org
Lois V Vierk, Speaking of Music at the Exploratorium in 1987 op www.archive.org, 23/04/1987
Tristan Murail op www.arsmusica.be en brahms.ircam.fr
Eva Reiter : www.echoraum.at/reiter.htm
Kurt Schwitters : www.kurt-schwitters.org
Kurt Schwitters’ Ursonate op UbuWeb Sound

Elders op Oorgetuige :
Gitarist Yaron Deutsch brengt concert vol contrasten in Flagey, 24/03/2009
Hugues Dufourt & Mark Andre : akoestische bliksemschichten en luchtspiegelingen, 12/03/2009
Erewhon : dromerige, duistere symfonie voor 150 slagwerkers, 7/03/2009
Ars Musica viert twintigste verjaardag, 7/03/2009
Champ d’Action & Slagwerkgroep Den Haag eerste hoogtepunt van het voorjaarsseizoen van de Nieuwe Reeks, 14/02/2009
L’Nfer mixt Frank Zappa & Benedictus XVI, 15/12/2008
Sax- en strijkkwartet openbaren mysterieuze wereld van Helmut Oehring, 15/01/2008
Feest van de Muziek : Arne Deforce & Cédric Dambrain, 20/06/2007
Elektronik! : elektronische muziek in de schijnwerpers, 20/03/2007
Lindberg & Karttunen : twee coyotes en een Europese creatie, 10/09/2006

Het Prometheus Ensemble brengt deze week een hommage aan de Hongaarse wereldburger György Ligeti (1923-2006). In dit concert zoekt Prometheus naar de context van zijn composities. Hun programma overbrugt zowat een kwarteeuw van Ligeti’s œuvre, in combinatie met twee van zijn belangrijkste invloedssferen: enerzijds de muziek van Béla Bartók (1881-1945) en de Hongaarse volksmuziek, anderzijds de ritmisch-metrische complexiteit van de player piano van de naar Mexico uitgeweken Amerikaan, Conlon Nancarrow (1912-1997). Het programma oogt als een typische Ligeticaleidoscoop: van de anarchistische jaren zestig tot de veelgelaagde jaren tachtig. Zelf zei hij ooit: “Ik vermijd stilistische clichés en ken geen enkele juiste weg. Ik blijf openstaan voor nieuwe invloeden. Alle culturen – inderdaad, de hele wijde wereld – zijn materiaal voor de Kunst”. Met als resultaat absolute meesterwerken als het Piano- en het Celloconcerto.

Het werk van György Ligeti is altijd origineel en gevarieerd. Hij speelt net zo goed met de archetypische kiemen van de oude muziek als met de vrijpostige bravoure van de moderniteit. Het Concerto voor piano en orkest behoort tot Ligeti’s laatste creatieve periode en sluit ongeveer aan bij de traditie (Vivace molto ritmico, Lento et deserto, Vivace cantabile, Allegro risoluto, Presto luminoso), maar omvat ook passages tjokvol ironie en grappige vondsten. Hoe kan het ook anders bij de auteur van Le Grand Macabre?

Programma :

• Béla Bartók, Duo’s (uit 44 vioolduo’s) (1931)
• György Ligeti, Ballade und Tanz (1949-1950)
• György Ligeti, Die grosse Schildkröten – Fanfare vom Südchinesischen Meer (1982)
• György Ligeti, Drei Arien aus der Oper ‘Le Grand Macabre’ (1974-1992)
• György Ligeti, Concerto voor violoncelle en ensemble (1966)
• Conlon Nancarrow, Study voor piano (1948-1960)
• György Ligeti, Concerto voor piano en ensemble (1985-1988)

Tijd en plaats van het gebeuren :

Prometheus Ensemble, Jan Michiels & Geert De Bièvre: Homage aan Ligeti
Woensdag 1 april 2009 om 20.00 u ( inleiding door Mark Delaere om 19.15 u )
deSingel – Blauwe zaal
Desguinlei 25
2018 Antwerpen

Meer info : www.desingel.be en www.prometheusensemble.be
————————-
Donderdag 9 april 2009 om 20.00 u ( inleiding door Jan Christiaens om 19.15 u )
Concertgebouw Brugge
’t Zand 34
8000 Brugge

Meer info : www.concertgebouw.be, www.arsmusica.be en www.prometheusensemble.be

Extra :
György Ligeti : www.gyoergy-ligeti.de en www.arsmusica.be
Györgi Ligeti (1923 – 2006): emotioneel scepticus, Jan de Kruijff op www.musicalifeiten.nl, juni 2006
Conlon Nancarrow, Godfried-Willem Raes op www.logosfoundation.org
Kyle Gann’s Conlon Nancarrow Web Page op www.kylegann.com

Elders op Oorgetuige :
Tijdgenoten : Asko en Schönberg Ensemble brengt programma rond Ligeti in deSingel, 23/03/2009
Over humor en angst voor de dood : Ligeti’s Le Grand Macabre voor het eerst in De Munt, 20/03/2009
Ars Musica Liège : Ligeti, Dusapin en Mantovani, 16/03/2009
Gevlamde zijde uit verre streken : Brussels Philarmonic brengt Webern, Parra, Ligeti en vader en zoon Pousseur in Flagey, 13/03/2009
Ars Musica viert twintigste verjaardag, 7/03/2009
Conlon Nancarrow opener van de Week van de Hedendaagse Muziek, 27/02/2009
Bartók/Ligeti – back to the roots : concertlezing door Jan Michiels, 9/03/2008
Vlaams Radio Orkest & Jan Michiels brengen hulde aan Bartók en Ligeti, 19/02/2008
Componist György Ligeti overleden, 13/06/2006

Jawel, ook bij Logos mag er al eens gelachen worden op een dag als 1 april. Voor je trouwens denkt dat we nu dubbelzinnig zijn: de datum is alvast géén grap! Je hoeft je écht geen zorgen te maken om op het eerste concert van april voor een gesloten deur te staan. Die avond draait het verder bloedserieuze onderzoekprojekt rond het tema van de muzikale en tekstuele grap, de kwinkslag, de tongue – in – cheek. En dat in samenwerking met KriKri en de Literaire Lente. Het kan dan ook niet anders dan een gevarieerd programma worden.

Eigenlijk komen we met een tema als ‘Jokes’ op muzikaal vlak in weinig evident vaarwater. Muziek is immers niet alleen de meest abstracte kunstvorm die we kennen, het is ook diegene die eerder op de gehoorszenuwen (voor sommigen op de zenuwen tout court) dan op de lachspieren zal werken. Op zich is het eigenlijk de filosofische denkproef waard: is een sensatie als humor uitdrukbaar in muziek? Bestaat er muziek die je doet bulderen van het lachen? Misschien kan dat op zich al een experimentje waard zijn. En dan gaat het niet over al te grote platitudes zoals misplaatste citaten, referenties naar volksliedjes, het foute akkoord op de juiste plaats (een stukje dat over de hele lijn in c staat, in cis laten candenseren), enzovoorts. Nee, da’s ouwe koek, en al te vaak aangewend door (Vlaamse) tweederangscomponisten die niet zelden een slag van de postmodernistische molen hebben gekregen.

Dat soort muziek dus TOTAAL NIET. Een groot deel van het programma zal dan ook bestaan uit muziekjes waar je niet direkt van in een deuk gaat liggen. De humor zal verborgen, subtiel en suggestief zijn. En zal vooral tot denken aanzetten. In het stuk Dynamo (1977 / 98) van Godfried-Willem Raes bijvoorbeeld, komt volgende contradictie voor: een bespeler van een elektrische gitaar mag zich uitleven in een spektaculaire en virtuoze solo. Maar, hij hoort daarbij niet in alle machistisch machtsvertoon over de bühne te hakken, maar ter plekke op een hometrainer te blijven zitten om in zijn eigen stroomtoevoer te voorzien. Geen gepedaleer? Geen stroom, sorry.

En Logos heeft gelijk een verteller weten te strikken voor deze avond: schrijver Vincent Tholomé komt , in samenwerking met Yvan Vander Sanden, een leuk verhaaltje voorlezen bij het gezellig knetterende robotorkest. Een ander ludiek stuk bestaat uit een pan popcorn waarvan de graantjes de lucht in springen langs een ter plekke geïmproviseerde notenbalk. Sebastian Bradt houdt het deze keer dan weer wat cynisch, met zijn wel heel toepasselijke orkestratie van Scott Joplins The Entertainer en van Little Harry Hughes, het obscure melodietje uit James Joyce’s Ulysses. Need we say more?

Tijd en plaats van het gebeuren :

M&M : Jokes
Woensdag 1 april 2009 om 20.00 u
Logos Tetraëder
Bomastraat 26-28
9000 Gent

Meer info : www.logosfoundation.org

Nadat het SWR Sinfonieorchester in december jongstleden werk van Olivier Messiaen bracht, staat het vooraanstaande orkest er nu terug met een compositie van de in 2003 overleden Italiaanse componist Luciano Berio, en een creatie van Mark André. Sylvain Cambreling verkent de technieken die nodig zijn voor het bereiken van de juiste klank bij de jonge Franse componist. Hij typeert Andrés muziek met het woord ‘fragiliteit’: aan de grenzen van het hoorbare wekt het orkest een bijzondere spanning op.

Van zijn leraar Helmut Lachenmann erfde Mark André een nuchtere opvatting over muziekinstrumenten. Het zijn geen symbolen van cultuur met een grote C, maar klanklichamen die trillen en weerklinken; je kunt erop wrijven en slaan. Een poëzie van het spoor en de geluidsactie… Van de muziek uit de veertiende eeuw tot aan het andere eind onthoudt hij bijvoorbeeld de verfijnde ritmische effecten van de Ars Subtilior, een Byzantijnse poëzie die de tijd op geraffineerde wijze opdeelt. Ergens daartussenin situeert Mark Andre zijn eigen raadselachtige muziek, een en al weifeling en mysterie.

Programma :

• Luciano Berio, Solo voor trombone en orkest
• Mark André, “… auf…” I, II, III (Belgische creatie) (2005-2007)

Tijd en plaats van het gebeuren :

SWR Sinfonieorchester Baden-Baden und Freiburg : Berio, Mark André
Dinsdag 31 maart 2009 om 20.00 u (Inleiding door Leen Van den Dries om 19.30 u )
Bozar – Henry Le Boeufzaal
Ravensteinstraat 23
1000 Brussel

Meer info : www.bozar.be, www.arsmusica.be en www.swr.de

Extra :
Mark Andre op www.arsmusica.be, www.composers21.com en brahms.ircam.fr
Luciano Berio op www.arsmusica.be, brahms.ircam.fr
Luciano Berio (1925 – 2003): Duivelskunstenaar, Jan de Kruijff op www.musicalifeiten.nl

Elders op Oorgetuige :
Hugues Dufourt & Mark Andre : akoestische bliksemschichten en luchtspiegelingen, 12/03/2009
Ars Musica viert twintigste verjaardag, 7/03/2009

Met verdriet en lijden, gemis en onvermogen, ballingschap, ontheemding en ontreddering worden we elke dag geconfronteerd. Door de eeuwen heen, in noord en zuid, oost en west, heeft dit veelkoppige lijden zijn neerslag gevonden in kunst, zeker in muziek. In de passieweek wil Muziekcentrum De Bijloke even stil staan bij dit universele thema.

Een lamentatieweek presenteren, het is een thema waar je alle kanten mee uit kunt. Historisch oud tot splinternieuw, zuiver vocaal, maar ook zuiver instrumentaal of gemengd. De Bijloke presenteert in hoofdzaak repertoires die door de eeuwen heen ontstaan zijn in de schoot van de Christelijke cultuur, waarbij naast christelijk geïnspireerde muziek uit het westen ook de bakermat van dat christendom – het midden-oosten – voor ogen staat. Maar er is meer dan dat: het hele Muziekcentrum De Bijloke zal de Lamentatiesfeer uitstralen, niet alleen door de concerten maar ook door klankinstallaties, video en film, kleur en fotografie. Bovendien gooien ze er de hele dag de deur open en kan je ook culinair genieten. Tijdens de paasvakantie is er ook lamentatie voor kinderen.

Lijden en verdriet in muziek, maar ook stilte en ingetogenheid. Dat is het uitgangspunt van de lamentatieweek in De Bijloke: een week lang muziek in het teken van de Goede Week. Het is een ontdekkingstocht langs klaagzangen uit westerse en niet-westerse culturen, zoals christelijke lamentaties uit het Midden-Oosten, flamenco-saetas uit Andalucia en Corsicaanse processieliederen. Klassiekers op het programma zijn Leçons de Ténèbres van Couperin en De Zeven Laatste Woorden Van Christus aan het Kruis van Haydn. Ook hedendaagse lamentaties komen ruim aan bod: de Judaspassie van Dominique Pauwels en het hedendaagse ‘Plainte‘ van Filip Rathé en het Spectra Ensemble, dat een dubbelconcert brengt met het jonge Nadar Ensemble.

Hedendaags Muziektheater : Judaspassie van Dominique Pauwels, Pieter De Buysser & Inne Goris – wo 1/04 om 21.00 u
Begin april 2006 werd in Washington het evangelie van Judas openbaar gemaakt, dat “het geheime relaas” bevat “van een openbaring uitgesproken door Jezus in een tweegesprek met Judas Iscariot”. Het evangelie van Judas maakt deel uit van de 66 pagina’s tellende Codex Tchacos. De codex is in het Koptisch (taal die werd gesproken door de christelijke Egyptenaren) opgesteld en wordt gedateerd rond 320 na Christus. Het oorspronkelijke evangelie van Judas werd in het Grieks geschreven en dateert uit de tweede eeuw na Christus, maar van dat werk werd niets teruggevonden. Toen Dominique Pauwels de vertaling van het evangelie onder ogen kreeg, stootte hij op vele problemen. Het evangelie van Judas is eerder een verzameling spreuken en gnostische speculaties dan een relaas, en het lijdensverhaal van Jezus komt niet aan bod. Omdat het evangelie van Judas als dusdanig Pauwels’ verwachtingen niet helemaal inloste, deed hij beroep op auteur Pieter De Buysser om de gaten op te vullen en een libretto voor de Judaspassie te schrijven.
Aan de Passie nemen een koor, solisten en een orkest deel, zoals in de klassieke Passie. Het koor in de Judaspassie krijgt de rol van Het meer van Galilei en wordt virtueel gemaakt: de stemmen van de zangers van Collegium Vocale Gent klinken door een grote installatie van speakers. Daarnaast zijn er vijf solisten, een acteur en een orkest live aanwezig. Het orkest bestaat uit veertien strijkers van B’rock, aangevuld met elektronica. Het personage van Judas wordt vertolkt door basbariton Romain Bischoff, dat van Jezus door mezzosopraan Bonita Hyman. De laatste paus, De eerste ongelovig gelovige en De Stiltezanger van tegenwoordig worden gebracht door twee jongens en een meisje van het Kinderkoor van de Vlaamse Opera. De Marokkaanse acteur Kadi Abdelmalek neemt de rol van De Evangelist voor zijn rekening. Hij becommentarieert – in het Arabisch – de gebeurtenissen. De partijen van Judas en Jezus zijn in het Hebreeuws. Het koor en de Drievuldigheid zingen in het Engels.
Website : www.lod.be

Lamentatie in de 20ste en 21ste eeuw – za 4/04 om 20.00 u
Nadar o.l.v. Daan Janssens : Jong Talent / Spectra Ensemble o.l.v. Filip Rathé : Plainte

Nadar vertrekt van Ruins, een compositie van Annelies Van Parys uit 2006 en geschreven in opdracht van Muziekcentrum De Bijloke. Voor deze compositie gebruikte Annelies Van Parys teksten van overlevenden van de Tweede Wereldoorlog, die geconfronteerd werden met volledig vernielde steden (smoking vestiges, nothing is left…).
De compositie van Van Parys wordt geconfronteerd met drie creaties van jonge Belgische en Nederlandse componisten: Fabian Coomans, Evert Bogaert en Tomas Hendriks. Deze laatste is ook actief als filmmaker. Voor dit project nodigde Nadar hem uit om zijn twee artistieke kanten te ontplooien: zijn compositie Monologue een muzikaal discours dat zichzelf constant tegenspreekt, melodieflarden worden nooit ontwikkeld, de muziek is wispelturig, nooit eenduidig, en verandert constant van richting – gaat in première, en Tomas Hendriks ontwerpt een beeldend contrapunt voor het volledige concert.
Verder is er ook de creatie van Sans Titre, de nieuwe compositie van de jonge Waalse componist Fabian Coomans. Coomans schreef een duidelijk theatrale compositie over communicatie. Communicatie tussen de musici onderling, en communicatie tussen muzikanten en dirigent.
Tenslotte is er ook de creatie van een compositie voor piano en klein ensemble van de jonge Gentse componist Evert Bogaert. Bogaert schrijft muziek die gekenmerkt wordt door drive en snelheid, energie en een nooit stoppende vooruitgang.

Zoals vermeld wordt het concert begeleid door een film van Tomas Hendriks. De film brengt het programma samen. Het biedt een veld waarin de muziek zich kan visualiseren. Een abstract aftasten van texturen, van vormen meer dan hekenbare patronen. Dit duidelijk in de lijn van de vier composities die nooit hun volledige zelf kunnen tonen. Het luisteren naar muziek is immers steeds maar het luisteren naar een deel van het af te leggen parcours.

Ook het Spectra Ensemble vult het thema lamentatie heel verscheiden in. Nature Morte is een elegie op de teloorgang van de natuur van Hans Roels (1971), hier en nu. Langzaam overspoelt de zee de begraafplaatsen aan de westkust van het Deense Noord-Jutland, voorheen veilig in het binnenland geborgen. Langs de Deserted Churchyards van Bent Sørensen (1957) trekt een verstilde begrafenisstoet voorbij. Een Funeral Procession (Bent Sørensen ) als afscheid en daarna de klaagzang voor een anoniem verlies, een Planctus van Jean-Luc Fafchamps uit een duister verleden. Redemption, a sweet lament… van Geert Logghe brengt echter de lang verhoopte verlossing. Slechts in de verte weerklinkt een zacht nazinderend lamento.
Websites : www.spectraensemble.com en www.nadarensemble.be

Tijd en plaats
van het gebeuren :

Lamentatieweek
Van dinsdag 31 maart tot en met zondag 5 april 2009
Muziekcentrum De Bijloke
Jozef Kluyskensstraat 2 
9000 Gent

Het volledige programma en alle verdere info vind je op www.bijloke.be

Extra :
Dominique Pauwels op www.matrix-new-music.be en www.lod.be
Annelies Van Parys : www.anneliesvanparys.be , anneliesvanparys.spaces.live.com en www.matrix-new-music.be
Hans Roels : www.hansroels.be en www.muziekcentrum.be
Bent Sørensen : www.bentsorensen.net en www.ewh.dk
Jean-Luc Fafchamps op www.compositeurs.be en www.arsmusica.be
Geert Logghe op www.matrix-new-music.be

Elders op Oorgetuige :
Judaspassie : apologie van de zwakke menselijkheid, 3/03/2009

Van 1 tot 5 april 2009 staat in het Amsterdamse Muziekgebouw aan ’t IJ Minimal Music uit de jaren zestig centraal. Naast de uitvoering van werken van de bekende componisten in het genre als Steve Reich en Philip Glass, wordt ook gespeurd naar de oorsprong van Minimal Music, naar muzikale verwantschappen en de invloed van Minimal Music op de muziek van nu.

Het Oegandese Buganda Music Ensemble neemt een belangrijke plaats in binnen het festival. De groep is een week lang te gast en bouwt enkele originele akadinda’s (reuzenxylofoons voor vier bespelers), geeft workshops en voert traditionele muziek uit. Akadindamuziek, met zijn herhalende en in elkaar hakende patronen, vertoont duidelijke overeenkomsten met het werk van Minimal Music componisten.

Een greep uit de concerten
Het festival wordt op 1 april geopend met Drumming van Steve Reich, uitgevoerd door het Asko & Schönberg Ensemble. De gastmuzikanten van het Buganda Music Ensemble spelen daarnaast traditionele Oegandese muziek. Op zaterdag 4 april om 23.00 uur begint in de Entreehal een concert dat pas de volgende dag om 19.00 uur (!) zal eindigen. In de tussenliggende twintig uur spelen de pianisten Gerard Bouwhuis, Ivo Janssen, Reinbert de Leeuw en Cees van Zeeland het stuk Vexations van Erik Satie. Op zondag 5 april begeleidt festivalprogrammeur en meesterslagwerker Arnold Marinissen vier virtuoze muzikale hersenkrakers waarbij tellen centraal staat: het weergaloze In C van Terry Riley, waarvoor vele musici met verschillende instrumenten worden uitgenodigd, en drie werken van Tom Johnson. Tijdens het festival zijn er ook heel wat lezingen, dans- en filmvertoningen (met o.a. Koyaanisqatsi van Godfrey Reggio met muziek van Philip Glass).

Tijd en plaats van het gebeuren :

World Minimal Music Festival
Van woensdag 1 t/m zondag 5 april 2009
Muziekgebouw aan ’t IJ
Piet Heinkade 1
Amsterdam

Het volledige programma en alle verdere info vind je op www.muziekgebouw.nl

Naar aanleiding van het 150 jarig bestaan van ‘de fortengordel’ (www.150jaarfortengordel.be) , in het verleden een belangrijke militaire verdedigingsgordel, organiseert het gemeentebestuur op zondag 29 maart een opvoering van het bekende muziekstuk ‘the armed man: A Concert for Peace‘ van de Britse componist Karl Jenkins. Dit muziekstuk is een oproep voor vrede en werd in 2003 opgedragen aan de slachtoffers van Kosovo. Visueel kunstenaar Koen Broucke brengt met een verbluffende videoproject op muziek (op groot scherm), de oorlog en de brialmontforten tastbaar voor de luisteraars. Aan het concert in Edegem zullen ongeveer 100 (!) zangers en instrumentalisten van het conservatorium van Gent deelnemen. Geen beter stuk dan dit om de spits van het jubeljaar van de fortengordel af te bijten.

De muzikale basis waarop Karl Jenkins zijn meesterwerk bouwde, is het bekende Fransmiddeleeuwse volkslied L’homme armé. Vandaag zijn het geen maliënkolders meer, maar hoog technologische massavernietigingswapens. Met andere woorden: de hele wereld is, en meer dan ooit, nog steeds in oorlog. En de roep om vrede weerklinkt heftig en wanhopig. De populariteit van The Armed Man berust op de muzikaal geslaagde mix van klassieke en populaire ingrediënten. Karl Jenkins schrijft muziek voor een breed publiek met trefzekere climaxen en pakken effecten.

Tijdens de uitvoering van het muziekstuk worden de videobeelden op ritmische wijze als decorstuk geprojecteerd. Koen Broucke maakt kleine werken, geïnspireerd op “The Armed Man” en beelden van de fortengordel die hij projecteert op een reusachtig scherm (4 op 6 meter). Koen Broucke ( www.koenbroucke.be) , visueel artiest en historicus van opleiding. Dit verklaart zijn grote interesse in teksten en research. Hij maakt tekeningen, schilderijen, video’s, boeken, installaties en performances. Hij heeft al tentoongesteld in Rome, Keulen, Amsterdam, Parijs en Valencia, maar ook in Brussel en Antwerpen. Werken van hen zijn te zien in het MUKHA (Antwerpen), het Vlaamse Parlement in Brussel in het Dr. Guislain Museum in Gent en in het Lönnström Art Museum in Rauma (Finland). Hij woont en werkt te Boechout.

Tijd en plaats van het gebeuren :

The Armed Man : A Concert for Peace
Koor en instrumentaal ensemble van het Conservatorium o.l.v. Marc Michael De Smet
Zondag 29 maart 2009 om 16.00 u
O.-L.-V. van Lourdesbasiliek
Edegem

Meer info : www.edegem.be, www.150jaarfortengordel.be en www.koenbroucke.be

Extra :
Karl Jenkins : www.karljenkins.com
Review : Karl Jenkins ‘Quirk: The Concertos’, Bart Cypers op Kwadratuur.be, 25/11/2008

Elders op Oorgetuige :
The armed man en Songs of experience in het conservatorium van Gent, 9/12/2008

Bekijk alvast een fragment uit “The Armed Man” van en o.l.v. Karl Jenkins (Youtube, 27/01/2007, 6’19”)

[youtube=http://www.youtube.com/watch?v=ezFNIyyGT2o&w=425&h=344]

en meer van Karl Jenkins op Youtube

 

Zondag vindt in Drongen een colloquium plaats rond ‘purisme in de muziek‘. Het onderwerp behelst de thema’s authenticiteit, historiserende uitvoeringspraktijk,… vs. cross-over, multimedia,… in de context van het huidige concertlandschap. De sprekers zijn concertorganisatoren (Chloë Herteleer van deSingel, Eveline Heylen van Musica, Liesbeth De Voogdt van de Handelsbeurs en Jelle Dierickx van het Festival van Vlaanderen Gent). Bernard De Graef is moderator, en speelt met het Venturi blaaskwintet ook een nieuw werk van de jonge componist Régis Dragonetti. De toegang is gratis.

In de linguïstiek onderscheidt men vele vormen van purisme. Ook in de muziek zijn er heel wat te onderkennen. Een gemeenschappelijk kenmerk van purismen is het ideëel karakter: een na te streven ideaal. Men denke aan het streven van de historiserende uitvoeringspraktijk, de mythe van de absolute muziek, de mythe van de virtuoos, het authenticiteitsstreven in de oude muziek, de folk, de wereldmuziek, de wildgroei aan stijlen en stijltjes in de lichte muziek…

Tegenover purisme wordt de kruisbestuiving van genres en stijlen gezien, multimedia, concerterende uitvoeringen buiten de geëigende context… Over purisme vs. kruisbestuiving als verkoopsargument handelen de meeste in het colloquium behandelde vragen.

– Hoe ver kan een uitvoerend muzikant gaan om zijn publiek te lijmen?
– Wat is de rol hierin van een concertorganisator?
– Welke rol speelt de subsidiërende overheid?
– Is het mogelijk een beleidsinstrument te hanteren ter evaluatie van artistieke ‘waarde’ dat niet gebaseerd is op materiële waardebepaling en marktdenken?
– In hoeverre is de ‘distinctieve reactie’ (H. Sabbe) in bv. oude muziek, hedendaagse muziek en jongerensubculturen te rijmen met het democratische streven van de overheid?
– Hoe is de neiging tot kruisbestuiving met lichte muziek en andere kunstvormen in het huidige concertleven te duiden?

Enkele frappante luistervoorbeelden zullen de gedachten helpen vestigen. Als opluistering van het evenement werd aan componist Régis Dragonetti opdracht gegeven voor een nieuwe compositie rond deze thematiek.

Het onderwerp van dit symposium is gegroeid rond de tekst ‘In illo tempore’, over het historisch besef van hedendaagse uitvoerders en componisten, en hun profilering daarvan in het concertcircuit.

Deelnemers :
Eveline Heylen van Musica, Liesbeth De Voogdt van de Handelsbeurs, Chloe Herteleer van deSingel, Jelle Dierickx van het Festival van Vlaanderen Gent
Conservatorium Gent : Régis Dragonetti (componist), Tina Jacobs (hobo), Nele Nouwynck (fluit), Valerie Vereecke (klarinet), Hans Denayer (hoorn)

Tijd en plaats van het gebeuren :

Colloquium Purisme in de muziek
Zondag 29 maart 2009 van 11.00 u tot 13.00 u
De oude kleurfabriek – Blanc-fixe zaal
Antoon Catriestraat 1A / Drongenstationstraat 2B
9031 Drongen

Meer info : eindprojecten.objectis.net en www.blancfixe.be