Pascal Rophé en het Orchestre Philharmonique de Liège presenteren vrijdag het beste van de generatie van de veertigjarigen. Atmosphères sluit aan bij het Ligeti-traject en is een onomstreden meesterwerk van de jaren 1960. Dit om meer dan één reden belangrijke werk kondigt een omslag in de naoorlogse muziek aan. Ligeti’s muziek leek toen een eindeloze stroom zonder begin of einde. ‘Vormelijk is ze statisch, maar onder het oppervlak is alles voortdurend in beweging,’ zo zegt de componist. Het programma speelt met succes in op paradoxale muzikale verbanden en contrasten. Een solo voor orkest staat broederlijk naast een concerto voor twee altviolen (dat laatste is meteen een wereldpremière). Het concert is een onderdeel van de cyclus ‘Dessous des Quartes’ van het orkest, met commentaar van Pascal Dusapin en Bruno Mantovani.
Met het orkestwerk ‘Atmosphères‘ (1961) had Ligeti niet enkel een tot dan toe letterlijk ongehoorde muziek uitgevonden, hij had ook de techniek ontwikkeld om die muziek gestalte te geven. In de westerse muziek inclusief het serialisme werden toonhoogterelaties uitgecomponeerd. Ligeti stapelde in ‘Atmosphères’ zoveel tonen op elkaar, dat hun onderlinge relatie niet langer kón waargenomen worden, en dat de aandacht verschoof naar de beweging van compacte klankmassa’s in de ruimte (hoog/laag) en in kleur (licht/donker). Hij stuurde deze klankmassa’s door middel van een nieuwe techniek, de zogenaamde micropolyfonie. Hierin worden tientallen stemmen dusdanig op elkaar gestapeld, dat ze niet langer discreet waarneembaar zijn, laat staan hun onderlinge (canonische) relatie. De luisteraar hoort slechts zich langzaam verplaatsende, maar uiterst fascinerende klankwolken.
Pascal Dusapin (1955) wordt algemeen beschouwd als één van de belangrijkste Franse componisten van de post-Boulez generatie. Als leerling van Xenakis en bewonderaar van Varèse wordt zijn werk gekenmerkt door een grote energie, strakke structuren en een inventief timbrespel. Daarnaast staat hij ook open voor andere invloeden, hij is gepassioneerd door jazz en we horen ook geregeld echo’s van volksmuziek in zijn werk, bijvoorbeeld door het gebruik van bourdons of modale elementen. Dusapin is een zeer productief componist. Naast een bijzondere aandacht voor vocale muziek en opera in het bijzonder (zijn zesde opera ging in première in juli 2008 op het festival van Aix-en-Provence), schreef hij ook heel wat kamermuziek en orkestwerken. Ook in zijn instrumentale werken vinden we een lyrische expressiviteit terug die hij weet te incorporeren in werken met eon grote complexiteit.
Bruno Mantovani (1974) studeerde aan het conservatorium van Parijs (CNSM). Hij behaalde er de eerste prijs voor analyse, esthetica, orkestratie, compositie, muziekgeschiedenis en volgde bijkomende opleidingen aan de universiteit van Rouen (licentie muziekwetenschappen), de abdij van Royaumont (1995) en het Ircam (1998-1999). Hij werkte samen met beroemde dirigenten als Pierre Boulez, Emmanuel Krivine, Peter Eötvös Jonathan Nott, Laurence Equilbey … Hij werkt ook op regelmatige basis met ensembles als TM+, Alternance, Accentus, het Ensemble Intercontemporain, Quatuor Danel en verschillende orkesten. Ondanks zijn jeugdige leeftijd omvat Mantovani’s oeuvre al een vijftigtal werken in heel wat verschillende genres, van solo tot opera. Mantovani won tal van prijzen op internationale wedstrijden en heel wat onderscheidingen voor zijn cd-opnames.
Programma :
- György Ligeti, Atmosphères (1961)
- Pascal Dusapin, Uncut, zevende solo voor orkest (avant-première)
(opdracht Cité de la Musique, MC2: Grenoble, Philharmonie Essen, Orchestre Philharmonique de Liège en Ars Musica) - Bruno Mantovani, Concerto voor twee altviolen (wereldcreatie, 2008)
Ars Musica Liège
Orchestre Philharmonique de Liège : Ligeti, Dusapin, Mantovani
Vrijdag 20 maart 2009 om 20.00 u
Salle Philharmonique
Boulevard Piercot 25
4000 Liège
Meer info : www.arsmusica.be en www.opl.be
Extra :
György Ligeti : www.gyoergy-ligeti.de en www.arsmusica.be
Györgi Ligeti (1923 – 2006): emotioneel scepticus, Jan de Kruijff op www.musicalifeiten.nl, juni 2006
Pascal Dusapin op brahms.ircam.fr en www.arsmusica.be
Entretien avec Pascal Dusapin, Bruno Serrou op www.resmusica.com, 11/02/2003
Bruno Mantovani : www.arsmusica.be
Review : Bruno Mantovani, ‘Troisième Round’, Bert Van Herck op Kwadratuur.be, 23/09/2004
Elders op Oorgetuige :
Gevlamde zijde uit verre streken : Brussels Philarmonic brengt Webern, Parra, Ligeti en vader en zoon Pousseur in Flagey, 13/03/2009
Ars Musica viert twintigste verjaardag, 7/03/2009
Exeo, Dusapins vijfde solo voor orkest in Bozar, 19/03/2008
Bekijk alvast dit fragment uit György Ligeti’s Atmosphères
[youtube=http://www.youtube.com/watch?v=aI0P1NnUFxc&w=425&h=344]
Meer van Bruno Mantovani, Pascal Dusapin en Ligeti op Youtube