Maand: mei 2014

Op De Dag Van Het Nederlands Strijkkwartet beperkt de Gaudeamus Muziekdag zich tot een genre dat zelf al gekenmerkt wordt door beperking: geen schallend koper, geen zingend riet, geen roerige trom en ook geen menselijke stem. Verwacht op de Gaudeamus Muziekdag #4 alleen die haar en die snaar en luister naar de állernieuwste strijkkwartetten van jonge (en iets minder jonge) componisten uitgevoerd door de topstrijkers van het DoelenKwartet en Rubens Quartet. Met wereldpremières van Maxim Shalygin, Noriko Koide, Ji Sun Yang en van drie studenten compositie van het Utrechts Conservatorium: Remy Alexander, Quinn Jacobs en Matthias ten Houte de Lange. Eigentijdser kan het niet.

DoelenKwartet
De Oekraïens/Nederlandse componist Maxim Shalygin (eervolle vermelding Gaudeamus Prijs 2012), die een voorliefde heeft voor de gestreken en geplukte snaar, schrijft voor het DoelenKwartet het nieuwe werk The Songs, Prayers and Madrigals. In dit stuk wordt de menselijke stem en het woord getransformeerd naar een compositie voor het strijkkwartet. 
Van Calliope Tsoupaki, tevens met nieuw werk in het aanstaande Holland Festival, worden twee delen van haar strijktrilogie gespeeld: Lychnos Tis Posi Mou (voor strijkkwartet en klarinet) en Eothinòn. Je gaat bedwelmende, rituele muziek horen met elementen uit de westerse eigentijdse muziek en de Grieks-orthodoxe traditie.
Noriko Koide is present met een nieuw werk, alsook de inmiddels vertrouwde Zuid-Koreaanse Ji Sun Yang met haar compositie Trois Pieces (te gast tijdens Gaudemaus Muziekweek in 2007, 2008 en 2009)

Rondom Roukens
Het Rubens Quartet presenteert het programma Rondom Roukens met Joey Roukens (1982). Hij heeft tijdens zijn residentie bij het Rubens Quartet een drietal strijkkwartetten geschreven die je vanmiddag gaat horen. De werken mogen een jong hoogtepunt genoemd worden in de Nederlandse muziek. Het is troostrijke muziek die bewezen heeft veel mensen te ontroeren.

Wereldpremière
Zoals gezegd is er deze muziekdag nog een wereldpremière. En wel van de jongste deelnemers van deze dag. Het Utrecht String Quartet en componist Bart de Vrees coachen jonge studenten van het HKU Utrechts Conservatorium – zowel componisten als strijkers – op weg naar deze wereldpremière. Twee strijkkwartetten, samengesteld uit studenten van het HKU Utrechts Conservatorium, werken aan composities van drie studenten: Remy Alexander, Quinn Jacobs en Matthias ten Houte de Lange.  We krijgen een kijkje in de keuken van de hedendaagse jonge componist en zien hoe musici en componisten samenwerken om een nieuw werk voor een strijkkwartet te laten ontstaan. 

Praktische info :

Gaudeamus Muziekdag #4
Zondag 1 juni 2014 vanaf 13.00 u
RASA – Utrecht (Nl)

Meer info : www.muziekweek.nl

Het nieuwe project ‘New voices for singing cities‘ brengt het HERMESensemble en een koor van 80 kinderen samen onder leiding van Steven Verhaert. Het repertoire bevat twee bestelde werken bij jonge Franse en Belgische componisten: Les villes endormies van Karl Naegelen en Poppy van Hanne Deneire (foto), die beide geschreven werden rond het thema vrede.

HERMESensemble is een Antwerps collectief voor hedendaagse muziek en kunst. Het repertoire en de uitvoeringspraktijk van de klassieke avant-garde vormen steeds het startpunt van de producties, maar het ensemble streeft er bewust naar om artistieke grenzen te verleggen.   MUS-E Belgium, lid van de International Yehudi Menuhin Foundation, is een open platform voor professionele kunstenaars die vanuit een sociaal en maatschappelijk engagement hun kunstpraktijk vertalen in artistieke trajecten binnen het onderwijs, de vrije tijd en de welzijnsector. MUS-E Belgium biedt als tweetalige kunstenorganisatie een kader voor artistieke trajecten waarin het kunstenaarschap van de kunstenaar de onuitputtelijke inspiratiebron is. Binnen dit kader nemen verbeelding, actieve kunstbeleving, verbondenheid en dialoog een centrale plaats in.

Programma :

• Intro: Hanne Deneire, ‘Innerlight’ (part XI), 2011
• Karl Naegelen, Les Villes Endormies, 2014
• Intermezzo: Hanne Deneire, ‘Innerlight’ (parts IV & XI), 2011
• Hanne Deneire, Klaproos, 2014

Praktische info :

HERMESensemble : New voices for singing cities
Dinsdag 27 mei 2014 om 19.30 u
Flagey – Brussel
H.-Kruisplein
1050 Elsene (Brussel)

Meer info : www.flagey.be en hermesensemble.be

Extra :
Hanne Deneire : www.hannedeneire.be, www.matrix-new-music.be en youtube
Karl Naegelen op www.umlautrecords.com

Wat is hedendaags muziektheater? Om een duidelijke definitie te geven van dit genre hedendaagse muziek, brengt de Brusselse Vzw Binºoculaire/Bisbigliando een waaier aan representatieve stukken die elk op hun manier het genre typeren. Zowel de muzikale, visuele als scènische aspekten worden daarin belicht. De muzicus is niet louter slagwerker, fluitist of harpist: hij wordt een personage, voert dialogen, ontmoet zijn instrument en zijn publiek. In de produktie Chris, Caro et Nous worden klassiekers als Cage, Bussotti en Schnebel naast een heuse creatie geschraagd. Speciaal voor dit gebeuren schreef de Brusselaar Christophe Guiraud immers De Anatomische Engel, een werk met een introverte, spectrale sfeer.

Jean-Pierre Drouets ‘Wool and Water’ is een vervolg op Lewis Carrolls ‘Alice in Wonderland’ en beschrijft het groeiproces van kindheid naar volwassenheid. Drouet, een Frans slagwerker/ componist, laat na een ongeval zijn hoofdinstrument piano vallen en gaat compositie studeren bij René Leibowitz, Jean Barraqué en André Hodeir. Hij vertrekt op toernee met Luciano Berio en Cathy Berberian en hangt rond in jazzclubs. Tezelfdertijd onderzoekt hij de muziek vanuit verschillende invalshoeken: hij creëert hedendaags werk van Berio, Stockhausen en Xenakis, studeert buiteneuropese instrumenten (zarb, tablas) en improviseert solo of in groepsverband. Hij schrijft voor theater- (Serreau, Régy), dans- (Brigitte Lefèvre, Théâtre du Silence, Jean-Claude Gallotta) en klassieke muziekgezelschappen (Atem, Musica, 38e Rugissants, Orchestre de Paris). Muziektheater ontdekt hij dankzij zijn talrijke samenwerkingen met Mauricio Kagel en Georges Aperghis.

De Duitser Dieter Schnebel (foto) krijgt na zijn studies piano, theorie en muziekgeschiedenis aan het Freiburger Conservatorium in 1952 het diploma van muziekpedagoog. Hij specialiseert zich verder in muzicologie aan de universiteit van Tübingen, bestudeert de technieken van de Tweede Weense school en raakt bevriend met Nono, Boulez, Henze en Křenek in Darmstadt. Zijn Poem fur einen Springer (1986-89) integreert gestiek, theatraliteit, nieuwe instrumentaal-vokale technieken en vooral stilte, dat alles in de lijn van Cage en de bruïtisten.

Zo zijn we aanbeland bij John Cage. Zijn Song Books (Solos for Voice 3-92), gecompileerd en uitgegeven in 1970, bevatten een grote variatie aan compositieprocédés en notatiesystemen op teksten van hemzelf of ‘fetish-auteurs’ zoals Buckminster Fuller, Erik Satie, Marcel Duchamp, Merce Cunningham (vnl. diens choreografie-aanwijzingen) en Henry David Thoreau. Het zijn allemaal korte werken, die uiteenvallen in 4 categorieën: liederen, liederen met electronics, direktie-aanwijzigingen voor een performance, en aanwijzingen voor eenzelfde performance met electronics.
Niet onbelangrijk: ‘Any of these may be performed by one or more singers.’
Song Books bevat tal van notatiesystemen: sommige Solo’s zijn opgetekend in standaardnotatie, andere beroepen zich op cirkels van uiteenlopende afmetingen met lijnen in plaats van noten, nog andere bestaan uit systemen van lijnen en punten. Hier en daar verwerpt Cage zelfs de notatie op zich en geeft hij enkel tekst in verscheidene lettertypes, -groottes en -kleuren. Nog andere Solo’s bestaan uit louter een aanwijzing over wat de performer in kwestie zou moeten (of kunnen) doen: ‘Perform a disciplined action’ bijvoorbeeld. Deze instructies lijken op het eerste zicht vaag en kunnen foutief geïnterpreteerd worden als ‘Zing/speel/doe om het even wat’, maar da’s dus naast de kwestie. Het punt is, dat de uitvoerder zich moet losmaken van ego, expressiedrang en verlangen om in alle gedisciplineerdheid gestalte te geven aan een op zichzelf staande klank of aktie.

Sylvano Bussotti krijgt zijn opleiding aan het Cherubini Conservatorium van zijn geboortestad Firenze: viool bij Giovacchino Magliono, harmonie en contrapunt bij Roberto Lupi, en piano bij Luigi Dallapiccola. Hij onderbreekt zijn studies tijdens de Tweede Wereldoorlog, waarna hij tot 1957 in Parijs voortstudeert bij Max Deutsch (zelf voormalig leerling van Schönberg). Tijdens deze periode evolueert zijn stijl van serialisme naar grafische partituren. Hij breekt internationaal door na de creatie van zijn opera La Passion selon Sade tijdens het Palermo Festival (1965). Meer en meer ontpopt hij zich tot een sterk ‘theatergebonden’ muzicus en wordt daarnaast zowel regisseur, decorateur, kostumier als akteur. Vanaf de jaren 70 is het grootste deel van zijn carrière dan ook eerder gefocust op theater dan op compositie, en wordt hij benoemd tot artistiek direkteur van Fenice (Venetië) en professor aan de Académie des Beaux-Arts in L’Aquila. (Bron: Ircam-Centre Pompidou).

De Brusselaar Christophe Guiraud (1974) schreef speciaal voor dit concert ‘De Anatomische Engel’, een werk met een introverte, spectrale sfeer. Alle stemmen en instrumenten (fluit, strijktrio, harp, klavier, gongs en sopraansax) worden ingezet en krijgen daar nog een laag electronics bovenop. Het is een lijvige brok muziektheater waarover de componist ter info slechts volgend Rilke-citaat meegeeft: ‘Wer, wenn ich schriee, hoerte mich denn aus der Engel Ordnungen? und gesetzt selbst, es naehme einer mich ploetzlich ans Herz: ich verginge von seinem staerkeren Dasein.’

Programma :

• Jean-Pierre Drouet (1935), Wool and Water (1990) voor fluit en stem
• John Cage (1912-92), Song Books (1970) voor twee stemmen
• Sylvano Bussotti (1931), Lachrimae (1978), versie voor harp
• Christophe Guiraud (1974), De Anatomische Engel (2013) voor ensemble & tapes (creatie)

Praktische info :

Bisbigliando : Chris, Caro et nous
Zondag 25 mei 2014 om 15.00 u
Logos Tetraëder – Gent
Bomastraat 26-28
9000 Gent

Meer info : www.logosfoundation.org en www.bisbigliando.be

Het Ghent Advanced Master Ensemble of kortweg G.A.M.E. bundelt de verschillende samenwerkingen tussen studenten van de master-na-masteropleiding hedendaagse muziek van het Conservatorium Gent. G.A.M.E. is het banier waaronder een jonge voorhoede van excellente muzikanten met elkaar in dialoog gaat, nieuwe werken creëert en in een onbevangen sfeer de recentste ontwikkelingen binnen het hedendaagse muzieklandschap verkent. G.A.M.E. begint zo ondertussen wel zijn sporen te verdienen. Dit jaar al te zien geweest in Opéra Lille, Bozar en onlangs nog in het Concertgebouw Brugge met de dansers van P.A.R.T.S. Tijdens dit lunchconcert in Flagey brengen ze werk van Charles Ives, Lou Harrison, Harry Partch en Christopher Trapani.

De Amerikaanse avant-garde-componist Lou Harrison (1917 – 2003) was een van de eerste componisten die Aziatische instrumenten en westerse muziekstijlen bij elkaar heeft gebracht. Hij schreef opera’s, symfonieën, concerten, balletmuziek en kamermuziek. Hij werkte in Los Angeles samen met Arnold Schönberg en hij schreef percussiestukken voor John Cage. Hij schreef ook voor choreografen en filmregisseurs. In zijn jonge jaren werkte hij als danser en dansbegeleider. Harrison integreerde middeleeuwse dansen, baroksonates, rituelen van de Navajo-indianen, Indonesische orkestwerken en Koreaanse hofmuziek in zijn werken. Veel van zijn stukken hebben titels in de kunstmatige taal Esperanto. Harrison was vooral bekend door het gebruik van exotische (niet-westerse) instrumenten zoals de gamelan, maar ook eenvoudige conservenblikjes.

Harry Partch (foto) is veruit de grootste vrijbuiter onder Amerikaanse componisten. Zodra hij inzag dat de gangbare getemperde stemming strijdig is met eender welke natuurlijke intonatie, ontwikkelde hij als uitweg een radicaal nieuw systeem van microtonaliteit. Gaandeweg bouwde hij daarvoor eigenhandig een indrukwekkend instrumentarium bijeen. Zijn visie op ‘Just Intonation’, uiteengezet in het boek Genesis of a Music, wint wereldwijd alleen maar aanhangers bij. Tijdens de Depressie koos Partch voor een zwerversbestaan.

Zwerver, componist, instrumentenbouwer, anarchist, knutselaar, guru, voorvechter van de just intonation. Het parcours van de Amerikaan Harry Partch (1901-1974) is uniek. En vooral: eerlijk. Partch leidde tijdens de Great Depression gedurende tien jaren het bikkelharde leven van hobo en doorzwierf het Amerikaanse continent als verstekeling op goederentreinen. Partch was ‘a wayward’, Engels voor ‘eigenwijs’. Een man met een heel eigen wijsheid, en een heel eigen wijze om melodieën – wijsjes – te intoneren. In de muziekhistorische overzichten staat hij vooral bekend om zijn theoretisch baanbrekend werk over just intonation, een alternatieve stemming die een terugkeer inhield naar de Griekse (akoestische) beginselen. Bovenal was Partch Partch. Hij leefde en componeerde compromisloos: Partch schreef de muziek die hij wou schrijven, binnen een toonsysteem dat hij zelf ontwikkelde, op instrumenten die hij zelf bouwde, met muzikanten die hij zelf bijeenzocht en tijdens concerten die hij zelf organiseerde. ‘Een Partch concert’ is overigens een contradictio in terminis: Partch speelde geen concerten. Muziek spelen was voor hem een gemeenschapsvormend ritueel dat alle zintuigen moest bedienen: zowel het oor als het oog. Partch plaatste zichzelf bewust buiten het traditionele kader van Europese kunstmuziek. Immers: ‘Life is too precious to spend it with important people.’

Christopher Trapani werd in New Orleans, Louisiana, geboren en behaalde een bachelor aan Harvard waar hij compositie studeerde bij Bernard Rands en zich in poëzie verdiepte bij Helen Vendler. Daarnaast behaalde hij master aan het Royal College of Music in Londen waar hij samenwerkte met Julian Anderson. Na vier jaar in Parijs vertoefd te hebben met onder meer een residentie in Cité Internationale des Arts, werkte hij samen met de Franse componist Philippe Leroux. Hij ontving een Fulbright beurs en bracht daarmee het studiejaar 2007-2008 door om microtonaliteit in Ottomaanse muziek in Istanbul te bestuderen waarna hij – terug in Parijs – elektronische muziek, compositie en muziektechnologie onder de loep na aan het IRCAM. Na twee jaar in New York City gewerkt te hebben als doctoraal onderzoeker aan de Columbia University, keerde Christopher Trapani in september 2012 terug in Parijs om zich toe te leggen op muziekonderzoek tijdens een residentie aan het IRCAM en werd hij laureaat van het International Residence Program aan de Récollets. Christopher Trapani werd winnaar van de Gaudeamus Prijs 2007 en daarmee de eerste Amerikaan in 30 jaar die zulke internationale jonge componisteprijs ontving. Hij won ook nog de ASCAP Leo Kaplan Award (2009) en een BMI Student Composer Award (2006).

Programma :

• Charles Ives, Evening voor stem en piano / tekst: John Milton
• Lou Harrison, Vier stukken voor harp en percussie
• Harry Partch, Lyrics from Li Po : A Dream (bw. voor stem en contrabas)
• Christopher Trapani, Waterlines voor stem en ensemble

Praktische info :

Flagey Piknik : GAME, American songs
Vrijdag 23 mei 2014 om 12.30 u
Flagey – Brussel
H.-Kruisplein
1050 Elsene (Brussel)

Meer info : www.flagey.be

Extra :
Lou Harrison op en.wikipedia.org en youtube
Mikroton 13 : Omtrent Harry Partch, Sebastian Bradt op www.logosfoundation.org
Harry Partch op www.schott-music.com, brahms.ircam.fr en en.wikipedia.org
Harry Partch op youtube (met o.a. een BBC documentaire uit 2006)
Christopher Trapani : www.christophertrapani.com, www.newforum-jeunecreation.eu en youtube

Een podium in de tuin van Muziekcentrum de Bijloke in Gent, schitterende muzikanten, een picknickmand en het feest kan beginnen. Zoek een plekje in zon of schaduw, koop tussendoor als eerste je tickets voor volgend seizoen en geniet vooral van de muziek tijdens Côté Jardin!

Op de vierde editie van de concertpicknick van Muziekcentrum de Bijloke tekent er opnieuw heel wat divers muzikaal volk present. Barokorkest Il Fondamento bijt in stijl de spits af met muziek uit Dresdeb, in de vroege 18de eeuw hét culturele kruispunt van Duitstalig Europa, én met Ludovica Mosca, danseres om u tegen te zeggen.

In de toekomst zullen ook Stephanie Proot en haar Arensky Trio geen vreemden zijn in De Bijloke. Op Côté Jardin komen ze ons alvast verleiden met pianotrio’s van de eeuwig lyrische Franz Schubert en van – hoe kan het ook anders – de geheimzinnige Anton Arensky. In februari schitterde Lore Binon nog in de concertzaal met de Folk Songs van Luciano Berio. Nu begeeft ze zich, begeleid door de fantastische accordeonist en muzikale duizendpoot Ludo Mariën in de sferen van het cabaret uit de jaren 20 en 30. Ze brengen liederen van Satie, Poulenc, Weill en Britten. En jawel hoor, zelfs Arnold Schönberg liet zich verleiden door das Kabarett. Benjamin Glorieux snuistert dan weer met zijn octet door het onovertroffen oeuvre van ABBA en mixt dat met Michael Jackson en Russisch Orthodoxe monnikenzangen : Cocktail Jardin.

Zei er iemand feestje in De Bijloke? Dan mag Frank Nuyts natuurlijk niet op het appel ontbreken. Speciaal voor Côté Jardin brengt hij Hardscore the band na dertien jaar weer. Voor elke 365 dagen afwezigheid componeert hij een nieuw nummer. En als afsluiter van deze zondagse picknick brengen Peter Vermeersch en zijn Flat Earth Society een hommage aan Frank Zappa. Concelebranten van dienst zijn de heidense gitaargoden Pierre Vervloesem en Mauro Pawlowski. Covers spelen ze niet, wel een hoop vers materiaal, te lange gitaarsolo’s en strakke opzwepende collectieve passages.

Als vanouds worden plekjes in zon en schaduw voorzien, natjes en draagjes. De Bijloke stuurt ook een fanfare van elektrische gitaren op pad en zet enkele alpenhoornspelers (met hun instrumenten, uiteraard) op het dak. Komt dat horen, zien, voelen en proeven ! Gratis en voor niets!

Programma :

11:30 Il Fondamento  & Ludovica Mosca
18de-eeuwse muziek uit Dresden en een danseres om u tegen te zeggen

13:00 Arensky Trio
Eeuwig lyrische pianotrio’s van Schubert en Arensky

14:30 Lore Binon, zang en Ludo Mariën, accordeon
Cabaret uit de jaren 20 en 30 van Satie, Weill, Britten

16:00 Benjamin Glorieux Octet
Abba, Michael Jackson en Russisch-Orthodoxe monnikengezangen: Cocktail Jardin

18:00 Hardscore Octet
Frank Nuyts en zijn trawanten, na 13 jaar weer samen mét 13 nieuwe nummers 

20:30 Flat Earth Society
Een hommage aan Frank Zappa, met Mauro Pawlowski & Pierre Vervloesem

Intermezzi door Zwerm Fanfare en Mengal Alpenhoorntrio

Praktische info :

Côté Jardin
Zondag 18 mei 2014 vanaf 11.30 u
Muziekcentrum de Bijloke – Gent
Bijlokekaai 7
9000 Gent
Gratis toegang

Meer info : www.debijloke.be

Elders op Oorgetuige :
Terms of Embarrassment : Flat Earth Society brengen hommage aan Frank Zappa, 19/03/2014

Naar aanleiding van de internationale conferentie voor 50 jaar computermuziek werd de Stichting Logos acht jaar geleden uitgenodigd op het Keulse GIMIK festival. Bruggen leggend tussen muziek en spitstechnologie presenteerden zij er met groot succes hun belangrijkste uithangbord: het Logos Robotorkest. Nu is het de beurt aan de GIMIK-componisten om naar Gent af te reizen en ter plekke te werken aan hun nieuwste composities voor de -inmiddels in aantal verdubbelde- robots. Het wordt een zo goed als zuiver algoritmisch concert, met creaties en installaties van onder meer Klarenz Barlow, Alan Fabian, Bernd Härpfer, Siegfried Koepf en Florian Zwißler.

GIMIK is een Keuls festival/collectief voor nieuwe muziek, tools en interfaces. Binnen GIMIK is een losse groep van creatieve geesten aktief (musici zowel als ingenieurs) die onderling ideëen en concepten uitwisselen binnen volgende vier domeinen: elektroakoestische muziek, instrumentaal hedendaags klassiek, audiovisuele kunsten en computertechnologie. Hoogtepunten uit het GIMIK-palmares zijn onder meer de 14de International Computer Music Conference (Keulen 1988), het Trapezium Projekt (1995) waarbij 24 komponisten uit alle uithoeken in Europa betrokken waren en de in 2003 aangevatte COMPUTING MUSIC-reeks die inmiddels voor de 8ste keer plaatsvindt. Acht jaar geleden was de stichting Logos uitgenodigd, en zij presenteerden er met groot succes hun belangrijkste uithangbord: het Logos Robotorkest.

Nu is het de beurt aan de Keulse delegatie om naar Gent af te reizen en ter plekke te werken aan hun recente, speciaal voor het robotorkest geconcipieerde werken. Het wordt een zo goed als zuiver algoritmisch concert, met creaties en installaties van onder meer Klarenz Barlow, Alan Fabian, Bernd Härpfer, Siegfried Koepf en Florian Zwissler. Alan Fabian’s LOGO-ST is zuiver stochastische computermuziek met een historische referentie, geinstrumenteerd voor de robots Belly, Vacca, Llor, Tubi, Vibi, Vitello en Xy. Van Klarenz Barlow kenden we reeds het parodiërende Playerpiano-stuk Septima De Facto. Voor deze voorstelling maakte hij Für Simon Jonassohn-Stein, een stuk waarvan hij de toelichting heeft samengevat tot een lijst alfabetische gerangschikte tags: Algorithmen, Bibel, Choralgestalt, Dichte, Harmonik, Intervall, J.S. Bach, Kontrapunkt, Logik, Metrik, Orgel, Parameter, Siebenlimitstimmung, Tonnetz, Unverdaulichkeit, Wahrscheinlichkeitsrechnung, Xylophon en Zahlenverhältnisse.

Praktische info :

GIMIK Composers @ Logos
Zaterdag 17 mei 2014 om 20.00 u
Logos Tetraëder – Gent
Bomastraat 26-28
9000 Gent

Meer info : www.logosfoundation.org

Voor dit concert krijgt het Nationaal Orkest het gezelschap van twee solisten. De Duitse cellist Alban Gerhardt bezit die ogenschijnlijke ongedwongenheid die alleen voor de allergrootsten is weggelegd. In ‘Seven Last Words’ van de Russische componiste Sofia Gubaidulina (foto) gaat hij een muzikale dialoog aan met Christophe Delporte op bajan, een Russisch accordeon. Dvorák schreef zijn ‘Slavische dansen’ op vraag van zijn uitgever Fritz Simrock, die een werk wilde in de stijl van de immens populaire ‘Hongaarse dansen’ van Johannes Brahms. In zijn greep uit kleurrijke volksmelodieën beperkte de componist zich niet tot zijn eigen Bohemen, maar maakte ook gebruik van muziek uit Polen, Slovakije, Transkarpatië en andere Midden-Europese regio’s. Het werk oogstte al snel veel bijval, nog geholpen door een aanbeveling van … jawel, Brahms. Dvoráks ‘Achtste symfonie’ mag dan minder bekend zijn dan de ‘Negende’, met haar meesterlijke vormgeving van elementen uit de Tsjechische volksmuziek behoort ze tot zijn mooiste scheppingen. Naar eigen aanvoelen was ze de eerste waarin hij helemaal loskwam van de Duitse invloeden die zijn voorgaande symfonieën nog hadden getekend. De charmante folkloristische melodieën en ritmen verbergen een hechte structuur, vol symmetrieën en subtiele accenten.

Sofia Asgatova Gubaidulina (1931) behaalde haar graduaat in 1954 in Moskou. Haar muziek werd door de censuur als ‘onverantwoord’ omschreven maar toch ging ze verder op de ingeslagen weg, vooral door de steun van haar leraar Dmitri Sjostakovitsj. Muziek was voor haar een ontsnapping uit de socio-politieke atmosfeer van het Sovjetregime. Reden waarom haar muziek sterk verbonden is met het transcendente, het mystieke en het spirituele. Gubaidulina wordt door velen beschouwd als een van de grootste in invloedrijkste moderne Russische componisten, samen met mensen als Valentin Silvestrov en Alfred Schnittke. Deze drieëntachtigjarige vrouw van Tataarse oorsprong won pas echt bekendheid vanaf de jaren tachtig – onder meer door toedoen van violist Gidon Kremer – maar ondertussen werden al tientallen cd’s met werken van haar opgenomen onder meer bij dit Zweedse label BIS.

Voor het zevendelige ‘Sieben Worte’ liet Gubaidulina zich inspireren (net zoals Schütz en Haydn voor haar) door het passieverhaal en de zeven laatste woorden van Jezus aan het kruis. Het is een spirituele reflectie over de dood die wordt verwoord door strijkorkest en cello solo, samen met nog een tweede solo-instrument dat de componiste, omwille van haar interesse in Russische folklore, nauw aan het hart ligt: de bayan, een soort van Russische accordeon. De klankkleuren van beide instrumenten passen trouwens verrassend goed bij elkaar, mede omdat de cello uitvoerig gebruik moet maken van de voor de bayan zo typische lange glissandi. Het werk bevat een grote muzikale symboliek. Zo speelt de cello steeds dichter naar de kam toe, om uiteindelijk aan de achterkant ervan uit te komen – dit symboliseert Jezus’ ‘oversteek’ naar het hiernamaals.

Programma :

• Antonin Dvorak, Slavische dansen, uittreksels, Symfonie nr. 8, op. 88
• Sofia Gubaidulina, Zeven laatste woorden van Christus aan het kruis, voor cello, bajan en orkest

Praktische info :

NOB, Alban Gerhardt & Christophe Delporte : Dvorak, Gubaidulina
Vrijdag 16 mei 2014 om 20.00 u
Bozar – Brussel
Ravensteinstraat 23
1000 Brussel

Meer info : www.bozar.be en www.onb.be
——————————-
Dinsdag 20 mei 2014 om 20.00 u
CC Hasselt
Kunstlaan 5
3500 Hasselt

Meer info : www.ccha.be en www.nob-onb.be

Extra :
Sofia Goebaidoelina op www.schirmer.com, brahms.ircam.fr en youtube
Sofia Goebaidoelina : Trancendentale muziek op www.musicalifeiten.nl
De nacht is verloren gegaan. Essay over Goubaidulina, Rob Zuidam in NRC Handelsblad op 13/04/2001