
Het
Festival van Vlaanderen Vlaams-Brabant staat vanaf dit jaar onder de artistieke leiding van
Maarten Beirens en
Pieter Bergé. Op hun eigen manier belijden zij het credo van het festival: het exploreren van de muziek van de 20ste eeuw (Novecento) en 21ste eeuw (Transit), in al haar rijkdom en veelzijdigheid. En vooral: deze muziek bekend en geliefd maken bij een breed publiek. Om die missie nog zichtbaarder te maken gaat het festival voortaan door het muzikale leven met de nieuwe naam:
Festival 20/21.
Novecento bestaat dit jaar uit acht concerten, verdeeld over vijf ‘gewone’ concerten en de nieuwe themadag. Elk concert is opgebouwd rond één componist en zoomt in op een bijzonder aspect uit diens oeuvre. De melancholie van Janáčeks late kamer- en koormuziek, de verstilling van Hindemiths liederen, de overgevoeligheid van Rihms strijkkwartetten, de soberheid van Brittens cellowerken en de middeleeuwse moderniteit van Bryars requiemmuziek. Op de themadag wordt het veelzijdige oeuvre van George Gershwin geëxploreerd. Alle concerten streven een zo hoog mogelijke intensiteit na. Daarom hebben ze geen pauze, en vinden ze plaats in locaties waar de muziek optimaal tot ontplooiing kan komen.
Programma Novecento 2015
Leoš Janáček: Over de dood van Olga Janáčkova – Collegium Vocale Gent & Het Collectief o.l.v. Reinbert de Leeuw – ma 21/09 in de Aula Pieter de Somer, Leuven
Centraal staat de sombere Elegie na smrt dcery Olgy die Janáček in 1903 componeerde naar aanleiding van de dood van zijn dochter Olga. Rond deze elegie staan enkele werken waarin de 70-jarige componist terugblikt op zijn eigen jeugd en die van zijn kinderen.
Het concert opent en sluit af met Říkadla, een flitsende aaneenschakeling van vaak absurde kinderversjes, waarin melancholie en onschuldige guitigheid mekaar afwisselen. Ook in de kamermuziekwerken Concertino en Mládi balanceert Janáček tussen beide sferen. De pianocyclus V mlách fungeert als schakel tussen de schijnbaar onbezorgde kinderwereld en de verpletterende rouw van de elegie.
Hoewel gerelateerd aan de kindertijd is Janáčeks muziek allesbehalve infantiel. Hij bespeelt een breed emotioneel spectrum, in een toonspraak die hem tot één van de meest ontroerende componisten van de 20e eeuw maakt. Velen hebben Janáček in de voorbije decennia in hun armen gesloten als operacomponist. Het is nu hoog tijd om ook kennis te maken met zijn kleinere werken, die qua intensiteit en vindingrijkheid niet moeten onderdoen voor de opera’s.
Paul Hindemith: Over het leven van Maria – Juliane Banse & Martin Helmchen – za 3/10 in de Grote Aula Maria Theresia, Leuven
In de liedercyclus Das Marienleben evoceert Hindemith de belangrijkste fasen uit het leven van de maagd Maria.
Hindemith componeerde dit werk in een periode waarin tal van jonge componisten zich afkeerden van de hyperemotionele laat-romantische stijl. Zelf kiest hij daarom voor een sobere, haast koele zetting. Opmerkelijk genoeg leidt dit niet tot verstarring, maar tot een verfijnd klankenveld vol geraffineerde en fragiele emoties. Vijfenzeventig minuten lang houdt deze ultieme kwetsbaarheid u in betovering. De muziek van Hindemith wordt vandaag niet zo vaak uitgevoerd, hoewel hij in de jaren 1920-30 één van de belangrijkste artiesten van Duitstalig Europa was. Als geen ander wist hij heilige huisjes omver te werpen en schone-schijn-adepten te schofferen. Maar hij was ook een scheppend genie.
Van alle parels aan zijn kroon is Das Marienleben zonder twijfel de zuiverste. Dit geldt nog meer voor de zelden uitgevoerde, compromisloze oerversie van het werk. Dat is dan ook de reden waarom we in Leuven resoluut voor deze eerste zetting gaan. (Visuals: Klaas Verpoest)
Mini-symposium Hindemith: Das Marienleben – za 3/10 in de Kleine Aula Maria-Theresiacollege, Leuven
Ter voorbereiding op het Novecento-concert Over het leven van Maria wordt er een mini-symposium op touw gezet over de liedercyclus Das Marienleben van Paul Hindemith. Op het programma staan drie korte presentaties:
1. De historische Mariafiguur: aspecten van de Mariologie door Joris Geldhof (Theologie),
2. Rilke’s bundel Das Marienleben: literaire aspecten door Anke Gilleir (Duitse literatuur),
3 Hindemiths liedercyclus Das Marienleben door Pieter Bergé (Musicologie).
Gastheer is Mark Waer, voorzitter van Festival 20/21.
Wolfgang Rihm: Over brokstukken van onzegbaarheid – Minguet Quartett & Stefan Hussong (accordeon) – do 8/10 in het STUK, Leuven
Wolfgang Rihm is één van de meest gespeelde hedendaagse Duitse componisten. Recent nog werd zijn opera Jakob Lenz met groot succes uitgevoerd in de Munt. Rihm grijpt u als luisteraar meteen naar de keel en laat u niet meer los.
Zo gaat het ook in zijn strijkkwartetten waarvan u in dit concert een dwarsdoorsnede krijgt. Eerst komen twee vroege expressionistische kwartetten aan bod. Daarna volgt een reeks losse ‘brokstukken’ (Fetzen) waarin Rihm de sonoriteit van de snaarinstrumenten verrassend combineert met accordeonklanken. Het concert sluit af met een lange en sobere elegie die hij schreef bij de dood van een van zijn meest gedreven uitvoerders.
Rihms strijkkwartetten staan garant voor muzikaal avontuur zonder weerga. Hij slingert zijn toehoorders door een ongebreideld klankenuniversum. Zelden was woordloze muziek veelzeggender.
Gershwin Triple Sunday One! Frank Braley / Two!! Daan Vandewalle / Three!!! Flat Earth Society – zo 18/10 in de Schouwburg – Leuven
30CC en Festival 20/21 slaan de handen in elkaar voor een unieke Gershwin-dag. George Gershwin is één van de populairste Amerikaanse componisten van de 20e eeuw. Zijn reputatie heeft hij vooral te danken aan zijn onwaarschijnlijke muzikale veelzijdigheid. Naast een begenadigd songschrijver en briljant improvisator was hij ook een eersteklas bruggenbouwer tussen klassieke en populaire muziek én vernieuwer van het Amerikaanse muziektheater. Gershwin Triple Sunday zet deze veelzijdigheid in de schijnwerpers.
De Franse toppianist Frank Braley combineert Gershwins werken met enkele jazzy composities van Europese grootmeesters uit de jaren 1920-30. Ravel, Debussy, Stravinski, Schulhoff en Hindemith passeren de revue. Na enkele klassiekere Gershwin-stukken krijgt u uiteraard ook zijn onovertroffen Rhapsody in Blue te horen!
In een pianoroes slingert pianist Daan Vandewalle je heen en weer tussen authentieke Gershwinstukken, recente arrangementen en onvervalste improvisaties. Zonder verpinken springt hij van het ene naar het andere. Aan jou de speelse uitdaging om mee te verdwalen in dit jazzy labyrint.
In het slotconcert stort de ongebreidelde brassband Flat Earth Society – die onlangs nog schitterde in Tom Lanoye’s Revue Ravage – zich op Gershwins muzikale erfenis. Het genootschap meandert door diens talloze songs en rapsodieën, en zet er een even eigenzinnige als bruisende interpretatie van neer. Het dak mag eraf!
Benjamin Britten: Over sporen van verwantschap – Roel Dieltiens & Piet Kuijken – wo 21/10 in het STUK, Leuven
Benjamin Britten is een van die uitzonderlijke 20ste-eeuwse componisten die een onvervalste eigen stijl wist te ontwikkelen die tegelijkertijd vernieuwend en toegankelijk is. In de jaren 1960-70 schreef hij drie cello-suites naar aanleiding van zijn vriendschap met de wereldvermaarde
cellist Mstislav Rostropovich. Deze werken nestelen zich in de traditie van de geliefde cello-suites van Johann Sebastian Bach. Net als Bach slaagt Britten erin om binnen dit uitgepuurde genre uiterst verfijnde muziek te schrijven met een enorme emotionele impact. Wie de suites van Bach liefheeft, wordt zonder twijfel ook ontroerd en meegezogen door die van Benjamin Britten.
Tijdens dit concert krijg je de eerste en derde suite te horen, met daar tussenin diens verbluffende cello-sonate. Dit krachtige werk valt op door het uitgesproken dialogische karakter en biedt zo een mooi contrast met de ‘eenzame’ solo-suites.
Gavin Bryars: Over het verdriet van Lockerbie – Psallentes & The Spirit of Gambo – di 27 en wo 28/10 in de Abdij van Park / Kerk & Huis van de Polyfonie, Leuven
In december 1988 kwam Bill Cadman, vriend en medewerker van componist Gavin Bryars, om het leven bij de hallucinante vliegtuigaanslag boven Lockerbie. Ter zijner herinnering schreef Bryars het Cadman Requiem, het vertrekpunt van dit concert.
Bryars behoort tot een generatie van Europese componisten die vanaf de jaren 1970 nieuwe dimensies toevoegden aan het uit Amerika overgewaaide minimalisme. Essentieel daarbij was het aanknopen bij de eigen, Europese traditie. Ook nu wordt Bryars’ requiem letterlijk tussen enkele van zijn oudere Europese verwanten geplaatst: de sobere gregoriaanse zangkunst, de massieve organum-stijl van Perotinus (13de eeuw), en de sombere geslotenheid van de Engelse consort-muziek (17de eeuw).
Het concert baadt in een beladen traagheid, die paradoxaal genoeg het resultaat is van een eindeloze hoeveelheid kleine bewegingen. De gespeelde werken creëren een rituele sfeer, die nog beter tot haar recht zal komen dank zij de verstilde site van de Abdij van Park, enkele dagen voor het Allerzielenweekend.
Novecento
Van maandag 21 september t.e.m. woensdag 28 oktober 2015
Op verschillende locaties in Leuven
Het volledige programma en alle verdere info vind je op www.festival2021.be
Extra :
Interview met prof. Pieter Bergé, Aude Goovaerts op alum.kuleuven.be
Elders op Oorgetuige :
Festivalcursus Novecento : vier luisterlessen over de klassiekers van de toekomst, 14/09/2015